1998 yılında İngilizce kaynak bulma ihtiyacıma cevap veren şirket Amazon.comdu. Hala sadık bir müşterisiyim. Kitap ihtiyacım olduğunda ona gidiyorum. Bütün yazarlara ulaşabiliyor ve yazdıkları eserleri “look inside” yaklaşımları ile inceleyip karar verme opsiyonuna sahip oluyorum. On-line Dünya’da muhteşem bir kullanıcı deneyimi sağlıyorlar.
Amazon.com Efsanesi, tam 18 sene önce 28 Mayıs 1996 ‘ da Jeffery Bezos’un evinin Garanjında ticari yaşamına başladı. Jeff Bezos, ve Steave Jobs’un hikayeleri birbirine benzemiyor. Ortak özellikleri, yaptıkları işte Dünya’nın en iyisi olma arzuları var. Dünya’nın en büyük şirketlerini yaratma arzuları onları her gün bitmek bilmeyen bir enerji ve heyecan ile savaşmalarını sağlıyor.
Amazon.com’da bir garaj şirketi. Amazon.com’un bugün ulaştığı Pazar değeri 119 Milyar Dolar. Senelik Cirosu 61.1 Milyar Dolar. Her sene kendi cirosunu katlama kabiliyetine sahip bir şirket. 2013 senesini 75 Milyar Dolar Ciro ile kapatmayı hedefliyorlar. (Veriler Forbes’dan alınmıştır)
Jeff Bezos’ta bence yeni Dünya’nın yaşayan efsanelerinden biri. Amazon’u 1997’de IPO’ya taşıyor. 438 Milyon USD değerlendirme ile hisseleri satışa sunuluyor. Sanırım Amazon.com’un hisse senedini o dönemde alsaydık, 16 sene içerisinde 30 kat değer artışı ve kar dağıtımları yaparak bizleri zengin etmişti.
Jeff Bezos Princeton’ta Bilgisayar Bilimi ve Elektrik Mühendisliği okumuş. Üniversite yıllarının ardından WallStreet’te çalışmaya başlamış. 1994 yılında henüz Internet’in ticarileşmesi dahi konuşulmazken Internet’in Amerika’da %2300 büyümesini bir fırsat olarak görümüş ve nasıl ticaret kurabilirime teşvik etmiş. Amerika’da ki kitap satışları ve kitapların dijitalleştirilmesi işinin iyi bir başlangıç olabileceği fikri yol haritasını belirlemiş. Eşi ile texas’ta 2 odalı bir eve yerleşerek Internet üzerinden kitap satma işine girmişler. 3 Sun Server, Jeff’in yazılımı ve tanıdıklardan oluşan 300 kişilik beta test grubu oluşturularak yola çıkılmış. Testler bittikten sonra çevresine WOM (Ağızdan Ağıza pazarlama )başlasın diyerek, 0 Dolar bütçeli bir marketing planını hayata geçirmiş.
İşleri beklediklerinden daha hızlı büyümüş. 20 Eyalete kitap satar hale çok kısa sürede ulaşmışlar. Haftalık kitap satışlarından 20,000 USD kazanmaya başlamışlar. İlk IPO ardından 1997, WallStreet yorumcuları Internet üzerinden kitap satmanın başarılı olamayacağı üzerine eleştrileri oklarını Bezos’a yönlendirmekten geri kalmamış.
Kimse sizin yaşayabileceğinize inanmazken,ardı arkası kesilmeyen mücadele, müşteri memnuniyeti, en iyi ürünü en ucuza sağlama garantisi, müşteri memnuniyeti adına uygulanan Keizen temelli hata düzeltme ve sürekli gelişim felsefesi Jeff’in şirketini bugün 61.1 Milyar Dolarlık bir Dünya Devi yapmış durumda.
Jeffery Bezos işini anlatırken bakın kimler ile nasıl rekabet içerisinde olduğunu anlatıyor.
Ben IBM ile Data servis sağlayıcılığı işinde rekabet ediyorum.
Ben Wallmart ile Ürün satma işinde ve perakende sektöründe rekabet ediyorum. Wallmart’ın ülkeyi uçtan uca donatan ağına karşılık Jeffery Bezos’un Amazon’u.
Ben Apple ile ürün geliştirme işinde rekabet ediyorum.
Yukarıda ki tanımlamalar, 18 Sene önce bir hiçten oluşan Amazon’un, bugün, ne kadar karmaşık bir iş platformunda ve Dünya devleri ile mücadele ettiğinin bence en güzel ifadesi .
İşinizi bu kadar karmaşık bir iş platformunda yönetiyorsanız , hem teknolojide servis sağlayıcı olarak Dünya liderliğine oynuyorsanız, perakende işinde Dünya lideri olmak istiyorsanız ve aynı zamanda Kindle’lar ile Dünya’nın en iyi kitap okuyucularını yaratmaya çalışırken başka bir Dünya devi ile mücadele ediyorsanız, siz zaten muhteşem bir iş yapıyorsunuzdur.
Jeff Bezos konuşmasınında bunu “Ruthless Pragmatism” (Acımasız pratik sonuç, rakamlar her şeyi gösterir.) olarak tanımlıyor (Finantial Times).
Jeff Bezos’un işini büyütürken en başarılı olduğu konu işe alım konusunda yetenekleri çekebilmesi ve işe alma stratejisidir. Jeff Bezo’s Even CarlMicheal’a verdiği röportajda “yanlış kişiyi işe almaktansa 50 kişi ile görüşüp bir kişiyi bile işe almamayı tercih ederim” demiş. “Bu kültürü oluşturmak zamanımı aldı. Amazon bu kültürü takip ediyor. Yanlış bir kişiyi işe almanın maliyetini yaşayarak tecrübe ettik. Maddi kaybının bir zarar olduğunu düşünürsek, yanlış insan ile kaybedilen iş fırsatlarının maliyeti sonsuzdur” diyor.
Jeff Bezos aynı röportajda Steave Jobs’ın işe alım stratejisi ile uyumlu çok önemli bir noktayı belirtiyor. Jeff Bezos “Kültürlerin oluşması çok planlanan bir şey değildir. Başlangıç şirketlerinde yola çıktığınız ilk takım ile kültürler oluşuyor” diyor. Steave Jobs alacağınız ilk kişinin, yeni girişim şirketlerinin yaşayıp yaşamayacağının kararı olduğunundan bir röportajında bahsetmişti. Bir önceki yazımda bulabilirsiniz.
Jeff Bezos, yeteneği bulmak için her yerdeyiz diyor. “Üniversiteler’deyiz, Kolejlerdeyiz, Sokaklardayız, Starbuckstayız, akşamları işe alma takımımız barlarda, publarda. Adayların Ayağına gidiyoruz ve bize göre en iyiyi en heycanlıyı, en istekliyi, en yetenekliyi, en iyi düşüneni, en iyisini arıyoruz. Başka türlü ayakta kalma şansımız yok.” “Arayacağız ve bulacağız”. Jeff Bezos sadece kendi şirketini rekabetçi bir şirkete dönüştürmemiş aynı zamanda İşe alım takımını Marketing takımına dönüştürmüş. Takımını hem insan yetenekleri ile donatmış hemde pazarlama yetenekleri ile. Sürekli dışarıda iyiyi, çok iyiyi ve en iyiyi arayan bir işe alım takımı. Dünyanın size gelmesini beklemeyin. İnsan neredeyse orada olun. Bu yaklaşım size fazlası ile geri ödemesini yapar.
Jeff Bezos’un şirketi Amazon 2008’den itibaren inanılmaz bir büyüme içerisinde. 2008’in 2. Quarterında 20,000 kişiye yaklaşan çalışan sayısı 2013 2. Quarterında 100,000 e yaklaşıyor. (Veriler GeekWire’dan alınmadır. ) Jeff Bezos bu muhteşem filonun kaptanı olarak sadece Amazon.com olarak görmemeli. Son 18 senenin perakende de ki usta yıldızı olarak görmeli. WallMart’ı kara kara düşündüren, IBM ve Apple ile teknoloji’de aşık atabilen bir filo kaptanı. Şimdiden 49 yaşında, yaşayan efsanelerden biri olmuş durumda.
Bence bu kaptanın (Jeff Bezos) maceraları izlemeye değer…
Saygılarımla,
Can Büyükalkan
canbuyukalkan@gmail.com